زیباسازی و کیفیت زندگی شهری
( زيباسازي و كيفيت زندگي شهري)
شهر و شهرنشيني - واژه آشنا و قدرتمندي است كه مفاهيم مختلفي را در ذهن تداعي ميكند : قانونمندي، نظم، سرعت، تمدن و.... شهر، تنها شامل بناها نيست، بلكه فضاي بين ساختمانها، كوچه، ميدان، فضاي سبز، عناصر پركننده، كاربريها و حضور و همراهي مردم است كه موجوديت شهر را ميسازد و به آن بها ميدهد. مردم فعاليتهاي خود را در قالب 3 پهنه : زندگي، كار، تفريح، در فضاهاي عمومی انجام ميدهند. چهره شهر مانند موزه و نگارخانهاي است كه هر روز نمايشگاه آثار متنوع مردم و منظر تاریخ و فرهنگ تمدن بشری است فضاي شهر، محيط زندگي شهروند را تشكيل ميدهد. بنابراين مديران، طراحان و افراد متخصص ميبايستي محيط را بگونهاي تجهيز كنند كه شرايط زندگي و زيست محيطي آن از "سطحي عالي" برخوردار باشد. امروزه شهرها مانند شركتها با هم به رقابت ميپردازند : تلاش براي زيباتر شدن، كارآمد بودن و ارائه هويتي با ارزش، چرا كه در اينصورت قادر خواهند بود توجه جهاني، جذب گردشگر و بازار سرمايه و استعداد را بخود اختصاص دهند. جامعه امروزي بطرف كاربردي نمودن فضا پيش ميرود و زيبايي تنها زماني ظاهر و درك ميشود كه نيازهاي اساسي جامعه برآورده شده باشد. به همين دليل رشد و توسعه "كيفيت زندگي شهري" و نگاه "انسان مدارانه" مورد توجه قرار گرفته است. كيفيت، مفهومي چند وجهي است كه از طريق "واقعيت فيزيكي موجود" مانند "زيبايي محيط و اجزاي آن" و "پاسخگويي به نياز انسانها"، درذهن و روان آدمي شكل ميگيرد و تبديل به تجربهاي مطلوب و خوشايند ميگردد. "كيفيت فضاي شهري" يعني "تركيب بندي فضاهاي باز و بسته"، بگونهاي كه از نظر "عملكرد و زيبايي" ، رضايت بخش باشد.طرح " ارتقای كيفيت فضاي شهر تهران" به منظور دستيابي به "كيفيت فضايي اثر گذار" در حوزههاي سكونت، فعاليت و فراغت، و "چشماندازي مطلوب" براي "ساماندهي و طراحي سطوح مختلف شهري" مورد مطالعه قرار خواهد گرفت ، بطوريكه سياستهاي اجرايي را از سطح كلان تا خرد تحت پوشش قرار دهد. ناديده گرفتن اصول علمي و مطالعات اجتماعي فرهنگي و همچنين پاسخگويي سريع به مديران بالادستي و پيروي از سلايق شخصي و فردي، طراحي منظر و نصب تجهيزات مبلمان شهري را به جايي ميرساند كه تنها به عرصهها و جزيرههاي كوچك و "ملاحظات اجرايي و خرده كاري" خواهد شد و از حوزه تزئين ظاهري و بيكيفيت فراتر نخواهد رفت. مشكل اساسي فضاهاي شهري امروز اينست كه در عرصههاي وسيع و پيچيده به آساني نميتوان با محيط شهر "روابط حسي مطلوب و دلپذير" برقرار نمود. هنوز در بسياري از فضاهاي شهري، روابط و نيازهاي انساني توجه نشده است. براي "حضور و استفاده مردم از فضاهاي عمومي"، امكانات مفيد و با كيفيت، بسيار محدود و ناچيز است. بنابراين قبل از هرگونه مداخله در سطوح كلان شهري، بايستي اهداف شكلگيري و جايگاه پروژههاي شهري تعريف شود و شاخصههاي بصري اداراك محيط و كيفيت فضايي مورد بازشناسي قرار گيرد. واقعيتي كه تاكنون بدرستي درك نشده است كه در تجهيز فضاهاي عمومي و ارتقاي كيفيت محيط، هيچ اقدام مؤثر و هوشمندانهاي صورت نميگيرد مگر اينكه بر مبناي شناخت واقعيت باشد. ده پیشنهاد و راهکار برای بهبود کیفیت محیط و زیباسازی چهره شهر تهران
1- تفاهم نظر مسئولان، مدیران و مردم :همکاری دولت و مجموعه شهرداری هماهنگی کلیه مدیران و مسئولین شهری دعوت از هنرمندان و متخصصین مشارکت مردمی
2- بازسازی و نوسازی:فضای عمومی یک شهر تنها جنبه کاربردی ندارد. "توجه به نیازهای انسانی از دیدگاه معنوی، روانی و هویت شناسی"
3- طبیعت شهری :فضاهای طبیعی شهر شناسایی و نگهداری شوند. توسعه فضای سبز، احترام به پرندگان، گسترش طبیعت گردشگری، حرکت و صدای آب ...
4- پیاده رو و پیاده راه :فضاهای عمومی با قابلیت دسترسی پیاده
5- مناسبسازی و توانبخشی :فضای شهر برای حداکثر افراد جامعه قابلیت استفاده داشته باشد : معلولین، کودکان، سالمندان و...
6- هویت شهری:شناسایی الگوها و نمادهای با ارزش برای باز زندهسازی نشانهها و هویت شهر و محلههای آن
7- ارتباط ملی و بین المللیتبادل اطلاعات، آگاهی از دانش روز و پروژههای شهری مختلف
8- کیفیت و تعالی:بعنوان یک اصل در تمامی موارد رعایت شود
9- نقاط عطف بصری:ایجاد و توسعه چشم اندازهای عمومی و نشانههای شهری
10- نگهداری و حفاظت:برنامه ریزی برای حفظ طرحهای ایجاد شده و نگهداری ارزشهای قدیمی و سنتی شهر ...
...................................................................................................................................................
سید رضا حسینی لاهیجی - کارشناس ارشد طراحی صنعتی از دانشگاه تهرانمشاور طراحی و زیباسازی شهری - عضو مرکز مطالعات تخصصی مدیریت شهری umic.irمشاور سازمان زیباسازی شهر تهران
|